Hormon tedavisi
Başlangıçta yapılan hormon testleri (gerekirse tekrarlanarak) anlamlı bir hormon bozukluğuna işaret ediyorsa, bu soruna yönelik tedavi uygulanabilir. Aynı anda birkaç hormona bağlı bozukluk olabilir. Bu durumda birkaç değişik ilacın aynı anda alınması gerekebilir.
En bilinen hormonal bozukluklara dair birkaç not:
- Tiroit bezinin iyi çalışmaması
- Hiperprolaktinemi
- Polikistik over sendromu
- Sarı cisim (korpus luteum) yetersizliği
- Tiroit bezi hastalıkları
Tiroit bezinin iyi çalışmaması (hipotiroidi)
Tiroid bezinin iyi çalışmaması (hipotiroidi), çocuk sahibi olmak isteyen kadın hasta veya erkeklerin % 10 ila 20’sinde görülen bir durumdur. “Gizli Hipotiroidi” hastalığı az rastlanan bir hastalık değildir ve vücutta hiçbir hastalık belirtisi bırakmaz. Yine de bu hastalık, follikülün gelişimini etkilemesi ve sarı cisimcik yetmezliğine (korpus luteum yetersizliği) yol açabilir.
Tedavi: Tiroit hormonunun çok düşük dozda verilmesi sonucu siklus probleminin çözülmesi mümkündür. Döllenmeye hazır bir yumurtanın ovülasyonu yine siklusun 13.-14. gününe denk gelir.
Hiperprolaktinemi (Prolaktin fazlalığı)
Hipofiz çok fazla prolaktin (PRL) üretirse, genelde (ve strese bağlı olarak) gereksiz bir üretim (hiperprolaktinemi) demektir. PRL değerlerinin fazlasıyla yüksek olduğu tiroit bezi adenomları daha ender görülür. Burada, göz sinirini bile etkileyebilecek iyi huylu doku oluşumları söz konusudur. Genelde bu tarz hiperprolaktinemiler prolaktin düşürücü ilaçlar ile etkili bir şekilde tedavi edilirler. Sikluslar ve döllenmeye hazır yumurtaların ovülasyonu yine düzenlenmiş olur.
Prolaktin değerleri çok yüksek olduğunda, genelde çıkan sonuçta iyi huylu bir adenomun varlığı bulunsa da, yine de CT (bilgisayarlı tomografi) veya MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme) ile bu sonucun bir hipofiz tümörü olup olmadığını analiz etmek gerekir.
Tedavi: Prolaktin düşürücü
Hiperandrojenemi (erkek hormonlarının fazla olması)
Erkeklik hormonlarının fazla üretilmesi (başka deyişle, hiperandrojenemi), kadın siklusunun hassas hormon dengesini bozabilir. Adrenal nedenlerden (böbrek üstü bezleri) ötürü kortizon tedavi görmesi gerekebilir. Hiperandrojenemi veya hiperandrojenizmin (normal androjen değerlerinin periferik etkisinin artması ve kadınlarda normal olmayan bölgelerde fazla kıllanma, akne) en sık görülen nedenlerinden biri fazla kilodur. Yağ dokusunda, östrojenden adet döngünüsü engelleyen androjen (erkek hormonu) üretilir. Bu yüzden hastalara kilo vermeleri tavsiye edilir (diyet, spor). Çoğunlukla buna paralel olarak seyreden PCO sendromu (polikistik over), bulguları arttırmaktadır.
Tedavi: Androjen, kortizonla ya da klomifen tabletlerinin stimülasyonu ile azaltıldığında, çoğunlukla bir ovülasyon (yumurtlama) olur. Bunun yanında hormon tedavisi de yapılabilir.
PCO Sendromu (Polikistik over sendromu)
PCO sendromu denilen hastalıkta siklus bozuklukları, döllenmeye hazır bir yumurtanın oluşmaması, hiperandrojenemi (erkek hormonlarının fazlalığı), hiperandrojenizm (kanda androjen fazlalığı olmaksızın androjen fazlalılığı göstergesi) söz konusudur. Ultrasonda görülen “klasik PCO yumurtalıkları”, PCO sendromu teşhisinin bir parçası olmayabilir.
PCO sendromu söz konusu olup aynı zamanda glukoz toleransı varsa (insülin rezistansı), bu durum pankreasın yüksek dozda insülini damarlara pompalamasına ve buna bağlı olarak çeşitli organlarda (beyin, yumurtalıklar, karaciğer) olumsuz sonuçların ortaya çıkmasına yol açar.
Tedavi: Hipoglisemik ilaçların (metformin) birkaç ay kullanılmasıyla adetler düzene sokulabilir. PCO sendromlu kadınlar çoğunlukla fazla kiloludur ve buna bağlı adet düzensizlikleri oluşabilir. Yağ tabakasında östrojenden androjen (erkek hormonu) üretilir ve bu insülin ile birlikte adet görmeyi engeller. Bu yüzden, metformin alımına ek olarak, kilo verilmesi (diyet, spor) tavsiye edilir. Bu yüzden hastalara, metformin almanın yanı sıra kilo vermeleri de tavsiye edilir (diyet, spor).
Sarı Cisim (Korpus Luteum) Yetmezliği
Ovülasyondan sonra, folikülden (yumurta kisti) damar filizlenmesi ve yağ birikimi sonucu sarı cisimcik oluşur.
Çeşitli hormon bozuklukları çoğunlukla corpus luteum yetersizliği (CLI) ile; yani sarı cisimcik yetmezliği ile bağlantılıdır, dolayısıyla ekstra bir tedaviye ihtiyaç vardır. Burada sırf sarı cisimcik hormonu verilmez, problemin özüne de inilmesi için gayret sarfedilir. Eğer menstrüel siklusun birinci döneminin kalitesi düşük olursa, bunun ovülasyon süresine de, yani sarı cisimcik evresine de etkisi olacaktır.
Tedavi: Burada ilk önce klasik olarak klomifen ile uyarım yapılır. Başarısız olunursa FSH (folikül uyarıcı hormon) verilebilir.
